6 maja 1945
Zawieszenie działań wojennych nastąpiło w niedzielę 6 maja na prośbę komendanta Festung Breslau, przyjętą przez dowódcę radzieckiej armii oblegającej Wrocław.
Rozejm rozpoczęło ponowne spotkanie niemieckich i radzieckich parlamentariuszy na skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Powstańców Śląskich i Radosnej. Zapoznano się z warunkami wojsk oblegających Armii Czerwonej, a następnie spisano je w sztabie radzieckiego pułku przy obecnej ulicy Drukarskiej.
fot. Wikipedia
Po południu dwóch oficerów radzieckich udało się do siedziby dowództwa Twierdzy Wrocław znajdującego się w podziemiach Biblioteki Uniwersyteckiej na Wyspie Piaskowej. Stamtąd niemiecki komendant, generał Hermann Niehoff, w towarzystwie sowieckich oficerów udał się na linię frontu.
Tu nastąpiła przesiadka do samochodów, które pojechały do willi „Colonia” przy dzisiejszej ulicy Rapackiego. Tam oczekiwał go dowódca 6. Armii Władimir Głuzdowski ze swoim sztabem, by ostatecznie podpisać akt bezwarunkowej kapitulacji. Tak zakończył się trzymiesięczny dramat cywilów i wojskowych w mieście, które miało walczyć w straceńczym boju do ostatniego żołnierza i naboju, mimo że Adolf Hitler już nie żył, Berlin skapitulował, a niemiecka Rzesza chyliła się ku upadkowi.
Wrocław dłużej niż Berlin
Oblężenie Wrocławia trwało dłużej niż walki o którekolwiek miasto bronione przez niemieckie wojska w 1945 roku.
W jego trakcie stolica Dolnego Śląska, która jeszcze w styczniu tego roku była niemal nietknięta wojną, zmieniła się w przerażający krajobraz wielkiego gruzowiska, a tysiące mieszkańców Wrocławia poniosło śmierć.
Restauracja tarasowa przy Hali Stulecia. Fot. Adam Czelny, 1947. [Zbiory Zakładu Narodowego im. Ossolińskich]
Wydarzenia, o których niemiecki dramaturg Hugo Hartung pisał: „Podczas mrocznych nocy umarło miasto Breslau. Widziałem, jak umierało. A wraz z nim umieraliśmy my wszyscy. Były to niezliczone śmierci ludzi, zwierząt, domów, dzwonnic, drzew”. To jeden z ostatnich aktów drugiej wojny światowej, oficjalnie zakończonej 8 maja 1945 roku.
Dzień później z Krakowa do Wrocławia wyruszyła pierwsza ciężarówka wioząca grupę operacyjną pionierów mających nadzorować odbudowę miasta i organizację w nim nowego, powojennego życia. Wiązało się to z przekazaniem władzy przez sowieckich komendantów wojennych polskiej administracji. Oblężenie Wrocławia było najtragiczniejszym rozdziałem w dziejach miasta, a jego zakończenie stało się równocześnie początkiem największych zmian, jakie zaszły w jego długiej historii.
dr Maciej Łagiewski
Dyrektor Muzeum Miejskiego Wrocławia