Andrzejki 2018 we Wrocławiu [WYDARZENIA]

Ten popularny obyczaj kultywuje chyba większość Polaków. Andrzejki, Andrzeje, Jędrzejki lub Jędrzejówki – z takimi nazwami można się spotkać – w zależności od regionu – w związku z dniem św. Andrzeja, czyli 30 listopada, albo wigilią tego święta. Przepowiednie i wróżby – przede wszystkim co do matrymonialnej przyszłości – które są jego symbolem, znano już na naszych ziemiach w XVI w., ale same „obchody” tego dnia nie mają typowo polskiego pochodzenia czy charakteru.

O ile za kolebkę andrzejkowych wróżb można uznać Grecję (greckie znaczenie imienia Andrzej – Andress, czyli andros – mężczyzna, aner – mąż), o tyle ich popularność w zasadzie nie ma granic – z wypiekami na twarzy w wigilię św. wróżą sobie bowiem panny w Niemczech, Szwajcarii, w Czechach i na Słowacji, na Ukrainie, Białorusi, w Rosji, Rumunii, na Węgrzech czy na Litwie. Istny andrzejkowy szał panuje zaś w Szkocji, której św. Andrzej jest patronem.

Oczywiście najpopularniejsze andrzejkowe wywróżenie sobie przyszłości to lanie roztopionego wosku na wodę przez dziurkę klucza. W zależności od kształtu odlanej woskowej figurki lub cienia, jaki ona rzuca na ścianę, możemy się domyślić, co nas czeka. Jednak zapytanie o przyszłość może mieć jeszcze barwniejszą dramaturgię. Tak jak kiedyś, np. w Małopolsce i na Kujawach, gdy panny, ciekawe swojego – najlepiej rychłego – zamożpójścia, stawały w kole i wpuszczały do niego gąsiora, najpierw zawiązując mu oczy. Ta panna, wokół której rzeczony gąsior wyraźnie się zakręcił, a najlepiej skubnął dziobem, miała wedle wróżby pierwsza zostać żoną. Młode Mazowszanki kładły zaś na stole upieczone przez siebie placki posmarowane tłuszczem, a potem wpuszczały do izby psa. Właścicielka placka, który jako pierwszy wpadł do psiego pyska, mogła być pewna, że niedługo stanie na ślubnym kobiercu.

Zobacz, co oznaczają odlane w wosku kształty

• serce, mężczyzna, twarz mężczyzny – spełnienie marzenia o miłości
• rycerz, mężczyzna na koniu – wyjdziesz za ąaż za wojskowego
• gwiazda – zwiastuje majątek
• kwiat – zapowiada niespodziankę
• karciany pik – zmienisz pracę
• karciany kier – to szczęście i miłość
• karciane karo – jest nadzieją na poprawę finansów
• karciany trefl – uważaj na zdrowie
• pierścień – wróży zaręczyny
• pies, kot, zwierzę w ogóle – nie decyduj się za szybko na nowy związek

Henryk Siemiradzki, Noc św. Andrzeja (1867), domena publiczna

Popularne wróżby andrzejkowe 

• wróżenie z butów – w kącie pokoju, na wprost drzwi, każdy stawia swój jeden but, potem wszystkie buty przestawia się do przodu – jeden po drugim. But, który jako pierwszy przekroczy próg drzwi, zapowiada, że jego właściciel weźmie ślub jako pierwszy spośród osób biorących udział w zabawie
• wróżenie z 3 talerzy – pod talerze trzeba schować: różaniec, obrączkę, różaniec i liść. Ktoś miesza talerze, potem uczestnik zabawy wybiera jeden z nich – jeśli znajdzie pod nim obrączkę – niebawem wyjdzie za mąż/ożeni się, jeśli liść – długo będzie panną/kawalerem, jeśli różaniec – wstąpi do zakonu
• wróżenie z obierzyn jabłka – każdy uczestnik zabawy dostaje jabłko i stara się tak obrać je ze skórki, by była ona najdłuższa. Potem obierzynę trzeba rzucić za siebie i zobaczyć, w kształt jakiej litery ułoży się na podłodze. Ta bowiem litera będzie pierwszą w imieniu przyszłego męża/żony
• wróżenie z garnuszka: do czterech garnuszków trzeba włożyć kolejno: kwiatek, różaniec, pieniążek i klucz. Garnuszkami trzeba „pomieszać”, uczestnik zabawy wybiera własny i zagląda, co się pod nim kryje. Jeśli to kwiatek – oznacza szybkie wzięcie ślubu, pieniądz – zwiastuje ślub z bogatym męzem/żoną, klucz – to staropanieństwo/starokawalerstwo, różaniec – wiadomo, czas iść do zakonu
• wróżenie z kropel wody i atramentu (wodnej farby) – zapowiada kolor włosów przyszłego małżonka/żony. Trzeba wylać na stół w pewnej odległości od siebie po kilka kropel atramentu i wody, a pośrodku nich położyć zapaloną zapałkę. Jeżeli płomień zapałki zbliży się do wody – mąż/żona będzie blondynem, jeżeli do atramentu – brunetem. A gdy płomień będzie blisko raz wody, raz atramentu – uczestników zabawy czeka podwójne małżeństwo
• wróżenie ze świeczką: karteczki z imionami przykleja się do brzegów miednicy – po stronie wewnętrznej. Miednica ma stać na środku pokoju, trzeba nalać do niej wodę, zapalić świecę i ustawioną na spodku wstawić do miednicy. Która z kartek zapali się pierwsza, takie imię będzie nosił przyszły mąż (w wersji dla panów – żona)