Wokół Starego Miasta

Przechodzimy ul. Piotra Skargi i stajemy przed Wzgórzem Partyzantów, pozostałością XVI-wiecznych fortyfikacji. Wzgórze, zwane też Bastionem Sakwowym, jest godne zainteresowania ze względu nie tylko na jego historyczną przeszłość, ale też architekturę. Liczne altany, romantyczne zakątki, źródełka oraz bogata, specjalnie dobrana szata roślinna sprzyjały spacerującym tu parom zakochanych. Wiosną 1945 roku w kazamatach bastionu mieścił się sztab dowodzący obroną twierdzy Wrocław. Naloty i ostrzał artyleryjski spowodowały liczne zniszczenia i, mimo prowadzonych prac restauratorskich, dawna świetność tego obszaru nie powróciła. Jednak spacer wśród starodrzewu i zieleni ma duży wpływ na poprawę samopoczucia i regenerację sił.

 

Muzeum Poczty i Park J. Słowackiego

 

Po pochyłości wzgórza lub też wzdłuż fosy, która w tym miejscu skręca na północ, idziemy w kierunku dawnej Bramy Oławskiej. Po stronie prawej widoczne są stojące przy ul. Podwale secesyjne budynki, powstałe w końcu XIX wieku oraz Konsulat Generalny Republiki Federalnej Niemiec.

Przekraczamy teraz podziemnym przejściem Bramę Oławską, oglądając relikty murów z XV wieku oraz makietę ukazującą wygląd tej części wrocławskich fortyfikacji. Po przejściu pod ul. Oławską staniemy przed wejściem do Galerii Dominikańskiej. Po lewej stronie, w perspektywie widoczny jest mały kościółek p.w. św. Krzysztofa, należący do gminy kościoła ewangelicko-augsburskiego.

W kierunku wschodnim panoramę zamyka nam kościół p.w. św. Maurycego, dawny parafialny kościół mieszkańców przedmieścia oławskiego. Kościół ten odegrał ważną rolę w czasie oblężenia Wrocławia wiosną 1945 roku. Proboszcz tej parafii ks. Paul Paikert niósł wielką pomoc duchową mieszkańcom miasta, spowiadał i komunikował żołnierzy, odwiedzał obozy pracy przymusowej oraz pisał kronikę dni oblężenia, dokument o zachowaniu ludności i terrorze dowództwa SS i wermachtu.

Teraz idziemy nad fosą obok budynku Galerii Dominikańskiej – po przeciwnej stronie potężny gmach Poczty Głównej, powstały w 1927 roku, mieszczący dziś jedyne w kraju Muzeum Poczty i Telekomunikacji. Warto tu zajrzeć i poznać historię telegrafu, telefonu i polskiego znaczka pocztowego.

 

Dochodzimy do al. J. Słowackiego, po lewej stronie basteja z XV wieku, częściowo zrekonstruowany fragment miejskich fortyfikacji. Przekraczamy al. J. Słowackiego i wchodzimy na teren Parku J. Słowackiego. Po stronie lewej pochodzący z końca XV wieku zespół klasztoru oo. Bernardynów, dziś jedyne w kraju Muzeum Architektury. Przed Muzeum fragment Pomnika Rozstrzelanych wg projektu W. Hasiora, ustawiony tu w 1971 roku. W tym miejscu możemy wybrać drogę na wprost i dojść bezpośrednio do Wzgórza Polskiego i Zatoki Gondoli lub pójść aleją w kierunku wschodnim, mijając dwa kamienne eklektyczne wazony ogrodowe, powstałe w 2. połowie XIX wieku. Po chwili stajemy przed pomnikiem Juliusza Słowackiego, ustawionym w 1984 roku, wykonanym wg projektu W. Szymanowskiego – twórcy pomnika Fryderyka Chopina w Łazienkach warszawskich.

Szeroką aleją, w której na szczególną uwagę zasługują mające ponad sto lat platany, dochodzimy do budynku Muzeum Narodowego. U zbiegu alejek parkowych ustawiono w 1962 roku cztery rzeźby ogrodowe wykonane z piaskowca, powstałe w XVIII wieku. Są to figury Bogini Pallas Ateny, Bogini Rei, Bogini Cerery, Bogini Ateny II. Tuż obok dwie współczesne rzeźby plenerowe, tworzące kompozycję "Oczekiwanie", ustawione w 1980 roku, wykonane przez wrocławskich rzeźbiarzy Annę i Ryszarda Zamorskich.

 

Przed nami ul. J. E. Purkyniego i neorenesansowy gmach Muzeum Narodowego kryjący bogate zbiory malarstwa, grafiki, rzeźby śląskiej, rzemiosła artystycznego oraz polskiej sztuki współczesnej. Przed gmachem ustawiono trzy odlane w brązie pomniki: Michała Anioła i Albrechta Dürera, wykonane w latach 1831–1832 wg projektu R. Haertla oraz Alegorię Rybołówstwa wg projektu Ch. Behrensa oraz A. Dürera.

Wracamy do Parku szeroką aleją, idziemy w kierunku zachodnim, po stronie lewej na polanie wśród drzew pomnik Ofiar Zbrodni Katyńskiej, powstały wg projektu T. Tchórzewskiego, a odsłonięty w październiku 2000 roku. Upamiętnia on 22 000 zamordowanych polskich oficerów i policjantów w Kozielsku, Ostaszkowie, Starobielsku, Katyniu, Miednoje i Charkowie.

 

Wrocław nad Odrą

Aleją wśród drzew i krzewów dochodzimy do rotundy "Panoramy Racławickiej". Przed budynkiem obelisk Konstytucji 3 Maja, powstały wg projektu M. Dziekońskiego i ustawiony w 1993 roku. "Panorama Racławicka", oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu, jest miejscem szczególnie godnym zobaczenia. Unikatowe płótno o wymiarach 120 x 15 m jest dziełem zespołu malarzy pod kierownictwem J. Styki i W. Kossaka. Obraz powstał we Lwowie w 1894 roku. We Wrocławiu po trwającej 38 lat "odysei" został ponownie udostępniony 14 czerwca 1985 roku.

Trasa naszego spaceru prowadzi teraz na Wzgórze Polskie. Po przejściu ul. J. E. Purkyniego idziemy asfaltową ścieżką pod górę. Po prawej stronie fragment fosy miejskiej zwany "Zatoką Gondoli". Po osiągnięciu wzniesienia roztacza się przed nami wspaniała panorama prawobrzeżnego Wrocławia z Ostrowem Tumskim i Wyspą Piaskową.

 

Wzdłuż Odry idziemy w kierunku zachodnim, opuszczamy Promenadę Staromiejską i szeroką aleją bulwaru Xawerego Dunikowskiego wchodzimy na pl. Polski. Po lewej widoczne zabudowania Akademii Sztuk Pięknych. Na placu rzeźba: "Głowa Robotnika" ustawiona na skwerze w 1982 roku, a wykonana przez X. Dunikowskiego, w 1948 roku dla uświetnienia Wystawy Ziem Odzyskanych. Obok odsłonięty w 1999 roku Pomnik Pomordowanych na Kresach Wschodnich, upamiętniający zbrodnie dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej w latach 1939–1947.

Dochodzimy do Mostu Piaskowego, przekraczamy Odrę i za mostem skręcamy w lewo na Wyspę Piasek. Idziemy bulwarem S. Kulczyńskiego – pierwszego rektora polskiego Uniwersytetu Wrocławskiego i ostatniego rektora Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.

Teraz wędrujemy przez wyspy odrzańskie, gdzie w XI i XII wieku kształtował się Wrocław. Przechodzimy przez Wyspę Słodową i dalej kładką do ul. Drobnera.

 

Można też wybrać dłuższą wersję spaceru i ul. Staromłyńską wejść na Wyspę Młyńską, następnie na Wyspę Słodową i przez Most św. Klary na Wyspę Bielarską. Dalej przez kładkę Bielarską dojdziemy do ul. Boleslawa Drobnera.

Przechodząc w pobliżu hotelu Park Plaza, a następnie przez Most Uniwersytecki, wrócimy na lewy brzeg Odry.

Obok gmachu głównego Uniwersytetu Wrocławskiego, który kryje wspaniałe barokowe wnętrza – Aulę Leopoldyńską, Oratorium Marianum – oraz zbiory Muzeum Uniwersyteckiego, dochodzimy do ul. Nowy Świat. Mijamy elektrownię wodną, tzw. Południową, i dochodzimy do Muzeum Miejskiego w dawnym arsenale. Ta renesansowa budowla zaliczana jest do najstarszych tego typu w naszej części Europy. Początki arsenału sięgają 1459 roku. We wnętrzu znajdują się zbiory militariów i eksponaty archeologiczne.

Wchodzimy w ul. św. Mikołaja, przechodzimy obok dawnego kościoła p.w. św. Barbary, dziś katedry prawosławnej diecezji Wrocławsko-Szczecińskiej p.w. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy. W głębi po prawej stronie dawny Szpital Wszystkich Świętych, którego początki, sięgają 1. połowy XVI wieku, dziś szpital wojewódzki im. J. Babińskiego.

 

Trasą wśród drzew

 

Idziemy teraz w kierunku południowym. Mijamy drewniany mostek św. Antoniego i szeroką aleją wśród lip, kasztanowców i platanów dochodzimy do miejsca, gdzie towarzysząca nam fosa miejska skręca w kierunku wschodnim.

Przed nami plac Orląt Lwowskich i powstały w 1843 roku dworzec Świebodzki. Aleja zabytkowych drzew prowadzi nas do ul. Krupniczej. Po drodze, z prawej strony mijamy neobarokowy, powstały w 1835 roku, budynek koszar pruskich kirasjerów, obecnie siedzibę starostwa powiatu wrocławskiego ziemskiego. Po lewej stronie, przy ul. Krupniczej, znajduje się neogotycki gmach nowej giełdy, obecnie siedziba KS Gwardia.

 

Przekraczamy ul. Krupniczą. Po prawej stronie kompleks zabudowań neogotyckich przeznaczonych na sądy. Początki budowli sięgają 1844 roku, natomiast zakończenie datowane jest na rok 1887. Nad fosą, wśród zieleni wchodzimy na plac Wolności, dawny plac Zamkowy. Wznosił się tu zamek królewski, którego początki sięgają 1750 roku. Z dawnego zamku królewskiego pozostała do dziś najstarsza barokowa część, od strony ul. Kazimierza Wielkiego, którą zajmuje Muzeum Miejskie. Budynek zamkowy od strony placu Wolności rozebrano w początkach lat 60. XX wieku. Pozostał tylko budynek dla służby i dworu z arkadową galerią. Przed zamkiem powstał Plac Ćwiczeń, gdzie w czasach pruskich ćwiczono musztrę oddziałów piechoty i konnicy. 27 maja 1945 roku odbyła się tu defilada oddziałów 10. Sudeckiej Dywizji Piechoty II Armii Wojska Polskiego. Na Placu Wolności powstaje obecnie Narodowe Forum Muzyki, którego otwarcie planowane jest w 2011 roku.

Po stronie prawej mijamy kładkę sądową, a po drugiej stronie fosy miejskiej powstały w 1927 roku budynek Komendy Wojewódzkiej Policji. Obok, w głębi ul. Łąkowej, istniała synagoga "Na Wygonie", zniszczona w czasie "Nocy Kryształowej" 9/10 listopada 1938 roku. Przechodząc obok pomnika "Ofiar Stalinizmu", odsłoniętego we wrześniu 1989 roku, docieramy do ul. Świdnickiej. Tu trasa naszego spaceru dobiega końca.

 

Autor: Bronisław Zathey