Fotografie sprzed stu lat i szklane klisze, dziennik podróży i inne pamiątki z wyprawy prof. Stanisława Poniatowskiego do Kraju Nadamurskiego można oglądać na wystawie w Muzeum Etnograficznego. Eksponaty pochodzą z archiwum Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego we Wrocławiu i nigdy wcześniej nie były pokazywane.
- Szczególnie atrakcyjne są fotografie Poniatowskiego, na których uwiecznił Goldów i Oroczonów, ważnych przedstawicieli ich społeczności – szamanów, obrazy życia codziennego, charakterystyczne miejsca i budowle, kurhany - wyjaśnia Paulina Suchecka, kuratorka wystawy.
Zobaczymy powiększone reprodukcje tych fotografii, rękopisy dzienników z wyprawy, notatki, odręcznie sporządzane mapy, szkice etnologa, rysunki wykonane przez badanych mieszkańców Syberii, oryginalne fragmenty lokalnych wycinanek i motywów zdobniczych wykonanych z naturalnych materiałów, jak kora, skóra ryb, nanajskie i oroczońskie hafty. Dopełnieniem wystawy są drewniane łyżki Giliaków i Oroczonów oraz elementy stroju mieszkańców Kraju Ussuryjskiego wypożyczone ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie
Sto lat temu prof. Stanisław Poniatowski, etnograf i antropolog zorganizował ekspedycję do Kraju Nadamurskiego. Badacze, zgodnie z panującym w XIX wieku trendem, chcieli dowieść azjatyckiego pochodzenia Indian. Według ówczesnej teorii sądzono, że Indianie Amerykańscy pochodzą od mieszkańców Syberii, a ich przodkowie dostali się na kontynent amerykański z Azji poprzez Aleuty i Alaskę. Wyprawie patronował Uniwersytet w Oksfordzie, Muzeum Pensylwańskie, Smithsonian Institution (USA) oraz Rosyjska Akademia Nauk.
Podczas badań Poniatowski zajął się plemionami ludności tunguskiej, przede wszystkim Olczami, Gilakami, Oroczonami i Nanajami. Do Kraju Nadamurskiego badacz wyjechał z Warszawy 10 maja 1914 r. Oprócz pomiarów antropometrycznych i gromadzenia dokumentacji fotograficznej Poniatowski starał się zbierać informacje dotyczące kultury duchowej krajowców. Obserwacje te zanotowane w dzienniku z podróży przyniosły wiedzę o codziennych zmaganiach mieszkańców Syberii z trudnościami środowiskowymi, a także opisy ich zabaw, świąt i innych przejawów życia społecznego.
Ukończenie badań przez ekspedycję Stanisława Poniatowskiego uniemożliwił wybuch I wojny światowej. Z Kraju Nadamurskiego badacz wyjechał 8 sierpnia 1914 r. Podczas badań udało mu się zgromadzić wiele przedmiotów i dzieł syberyjskiej sztuki np. hafty, wycinanki, wyroby z kory brzozowej, wzory ornamentów i inne obiekty etnograficzne. Eksponaty umieszczone w Muzeum Etnograficznym w Warszawie uległy całkowitemu zniszczeniu we wrześniu 1939 r. Pożogę wojenną przetrwała tylko część kolekcji i ona właśnie (nigdy wcześniej nie była prezentowana) jest tematem wystawy w Muzeum Etnograficznym.
Ekspozycja jest świadectwem sposobu prowadzenia przez etnologów badań terenowych na pocz. XX wieku, postrzegania odmiennych kultur, technik rejestracji materiału naukowego.
Ak
„W kraju Goldów i Oroczonów” w Muzeum Etnograficznym (ul. Traugutta 111/113) we Wrocławiu trwa do 29 czerwca.
