Lista Światowego Dziedzictwa
...na którą trafiają miejsca przedstawiające różnorodność kulturalną i bogactwo natury, spełniające co najmniej jedno z kryteriów, stanowiące o wyjątkowości tych miejsc w skali świata, zawiera dzisiaj cztery dolnośląskie przykłady.
Pierwszy to 103-letnia wrocławska Hala Stulecia. Na listę została wpisana w 2006 r. pod pierwotną nazwą Hali Stulecia (mimo wieloletniej – Hali Ludowej) jako budowla przełomowa w historii architektury. Wzniesioną z żelazobetonu (w latach 1911-1913), uznano ją za rozwiązanie pionierskie, dokumentujące przenikanie się różnych wpływów we wczesnych latach XX wieku, i stanowiące zasadniczy punkt odniesienia dla dalszego rozwoju budownictwa w dziedzinie dużych konstrukcji zbrojonych.
Dwa następne dolnośląskie skarby na Liście UNESCO to wpisane na nią w 2001 r. kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy – największe w Europie budowle sakralne o konstrukcji szkieletowej z połowy XVII w. Powstały jako następstwo pokoju westfalskiego, regulującego kwestie religijne, i świadczą o poszukiwaniu wolności religijnej.
Park Mużakowski (Muskauer Park) – park krajobrazowy o powierzchni blisko 560 ha (powstawał w latach 1815-1844), rozciągający się po obu stronach Nysy Łużyckiej, wzdłuż której przebiega granica polsko-niemiecka – na Liście UNESCO od 2004 r. Wpisany w wiejski krajobraz, zaprojektowany jako „obraz malowany za pomocą roślin”, zapoczątkował nowe podejście w projektowaniu krajobrazu i wpłynął na rozwój architektury krajobrazu w Europie i Ameryce.
Światowa Lista Programu UNESCO „Pamięć świata”
…istnieje od 1997 r. jako wynikowa Programu „Pamięć świata” (1992) i znalazły się na niej obiekty dziedzictwa dokumentacyjnego o szczególnym znaczeniu. Dziedzictwo dokumentacyjne jest bezcennym świadectwem historii, rozwoju cywilizacyjnego świata, źródłem wiedzy o różnych kulturach i społeczeństwach, archiwum pamięci zbiorowej. Czternaście wpisów na Liście „Pamięć świata” reprezentuje polskie dziedzictwo, wśród nich przechowywana we wrocławskim Muzeum Archidiecezjalnym Księga Henrykowska, która na Listę trafiła w październiku 2015 r.
Pełna lista polskich propozycji obiektów do Światowej Listy „Pamięci świata" zawiera 25 zabytkowych dokumentów. Wrocław i Dolny Śląsk reprezentowany jest wśród nich przez zbiory Ossolineum – narodowej instytucji biblioteczno-muzealno-naukowej w okresie nieistnienia państwa polskiego w XIX-XX w. Zbiory obejmują kolekcję grafik i rysunków dzieł polskich i zagranicznych, monet, medali i pieczęci o dużym znaczeniu historycznym i artystycznym. Jednak największe znaczenie mają kolekcje pamiętników –unikatowy zbiór z okresu XVII-XX w. oraz największy zbiór rękopisów – poetów i pisarzy od XVII w. do współczesności, w tym twórców romantyzmu o europejskim formacie i polskich laureatów Nagrody Nobla.
Polska Lista Krajowa Programu UNESCO „Pamięć świata”
…powstała w wyniku prac Polskiego Komitetu Programu UNESCO „Pamięć świata”. W jego składzie znaleźli się przedstawiciele największych polskich bibliotek, archiwów, środowiska naukowego i Polskiego Komitetu do spraw UNESCO. Przewodniczy mu każdorazowy naczelny dyrektor Archiwów Państwowych. Pierwszą edycję Listy Krajowej „Pamięć świata” z 2014 r. tworzy 11 bezcennych zabytków, szczególnie istotnych dla polskiej kultury, narodowej tożsamości i pamięci historycznej. Wrocław reprezentowany jest na niej przez autograf „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza.
Międzynarodowy Program Sieci Katedr UNESCO
…powstał w 1992 r., a jego celem jest wspomaganie wymiany wiedzy, badań naukowych, szkoleń i współpracy międzynarodowej pomiędzy szkołami wyższymi, dzięki tworzeniu sieci relacji naukowych w priorytetowych dla UNESCO dziedzinach, oraz promowanie solidarności akademickiej w skali całego świata. W 2014 r. istniało 645 Katedr UNESCO w 120 krajach, w tym kilkanaście działających w Polsce.
Jedną z nich jest Katedra UNESCO Całożyciowego Poradnictwa Zawodowego przy Instytucie Pedagogiki na Uniwersytecie Wrocławskim, zainaugurowana w marcu 2013 r. Jej kierownikiem jest prof. Jean Guichard, a za jej działalność w Polsce odpowiadają dr Violetta Podgórna i dr Marek Podgórny. Zadaniem Katedry jest promowanie zintegrowanego systemu badań, kształcenia, informacji i dokumentacji w dziedzinie poradnictwa edukacyjno-zawodowego.
Szkoły Stowarzyszone UNESCO
…czyli współpraca międzynarodowa wśród dzieci i młodzieży, „która przyczynia się do budowania wzajemnego zrozumienia, a dzięki temu do zachowania pokoju na świecie” – takie było założenie programu z 1953 r. Wtedy przystąpiły do niego 33 szkoły ponadpodstawowe w 15 krajach. Dzisiaj należy już operować tysiącami, ponieważ w programie uczestniczy 10 000 instytucji oświatowych ze 181 krajów – począwszy od przedszkoli, a skończywszy na placówkach kształcenia nauczycieli. Polskie szkoły są w nim od 1956 r. Logo sieci Szkół Stowarzyszonych UNESCO to połączone symbole: otwartej książki (edukacja), której strony oznaczają również rozpostarte skrzydła gołębia (pokój), oraz glob ziemski (dialog kultur).
Wrocławskie i dolnośląskie placówki oświatowe, które znalazły się programie UNESCO, to:
- Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 5, Liceum Ogólnokształcące nr V im. Generała J. Jasińskiegowe Wrocławiu
- Liceum Ogólnokształcące nr VIII im. Bolesława Krzywoustego we Wrocławiu
- Zespół Szkół EKOLA Fundacji Oświatowej EKOLA we Wrocławiu
- Szkoła Podstawowa nr 113 we Wrocławiu
- Zespół Szkół Ogólnokształcących, Liceum Ogólnokształcące nr I im. Stefana Żeromskiegow Jeleniej Górze
- Liceum Ogólnokształcące nr II im. C.K. Norwida w Jeleniej GórzeLiceum Ogólnokształcące nr III im. Bohaterów Westerplatte w Głogowie
- Liceum Ogólnokształcące nr II im. Stanisława Wyspiańskiego w Legnicy
- Zespól Szkół nr 1 im. Ignacego Jana Paderewskiego w Wałbrzychu
- Zespół Szkól nr 2 im. Hugona Kołłątaja w Wałbrzychu
- Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonych Europy w Polkowicach
