Dla niewielkiego 150-tysięcznego Pilzna to olbrzymie wydarzenie, w które rzeczywiście zaangażowali się mieszkańcy i to oni sobie i gościom opowiedzieli o mieście, w którym żyją.
Rozpuszczeni, przyzwyczajeni do fajerwerków i plejady importowanych gwiazd i wielkich scen wrocławianie uznaliby takie otwarcie za zbyt skromne. Jednak w ceremonii otwarcia ESK w Pilznie nie chodziło o to, by rzucić całe Czechy, czy Europę na kolana, ale opowiedzieć o małym, urokliwym środkowoeuropejskim miasteczku, które ma piękną i bogatą historię i tradycję.
I nie chodziło też o to, by przypominać wszystkim, że Pilzno znane jest na całym świecie z piwa Pilsner Urquell. Organizatorzy ceremonii otwarcia wyszli z założenia, że o tym akurat wszyscy wiedzą i nie ma potrzeby eksponowania tego wątku. Było więc o historii miasta – od czasów dawnych po współczesność, było o zaangażowaniu mieszkańców i lokalnej dumie.
Program wydarzeń w Pilznie Europejskiej Stolicy Kultury ESK.
Cztery strumienie
Ceremonię otworzyły cztery pochody idące na główny plac miasta, pod katedrę św. Bartłomieja. Maszerowali w nich mieszkańcy – od dzieci po seniorów.
Każdy pochód nosił nazwę jednej z rzek przepływających przez Pilzno, ale nie to było najważniejsze. Idący w pochodach prezentowali to, co robią dla miasta. Szli więc członkowie klubów biznesowych, związek głuchoniemych, członkowie różnych klubów sportowych, a między nimi artyści i aktorzy animujący wielkie lalki i żonglujący ogniem.
Dzwony z okazji ESK
ESK dla mieszkańców Pilzna to okazja, by zrobić coś dla siebie. Przez dwa lata zbierali pieniądze (ok. 1,5 miliona euro), aby odtworzyć cztery dzwony, które przed II wojną światową rozbrzmiewały z wieży katedry św. Bartłomieja. – Chcieliśmy podarować sobie z okazji ESK dzwony, które w czasie II wojny Niemcy przetopili na broń – opowiada Mirka Reifova, PR menadżer Pilzna 2015. – Ta sprawa zjednoczyła mieszkańców. Dzwony zabrzmią po raz pierwszy w czasie otwarcia.
Wojnę przetrwał tylko jeden dzwon zwany Prokopem. Mieszkańcy zebrali pieniądze na kolejne: na Marię (nazwaną tak od imienia żony jednego z fundatorów), Anę, Bartłomieja i Hroznatę (jedną z czeskich błogosławionych).
- Czym jest dla nas ESK? – zastanawia się Mirka Reifova. – Przede wszystkim zaangażowaniem mieszkańców. Uruchomiliśmy dla nich specjalną stronę, na której mogli zgłaszać swoje pomysły. Dostaliśmy około 300 propozycji, które do realizacji wybierało grono ekspertów, ale to nie urzędnicy miejscy je realizowali. Zapraszaliśmy do tego mieszkańców. Gdy narzekali, że w mieście jest za mało kwiatów zaoferowaliśmy im 10 tys. cebulek tulipanów do sadzenia i je posadzili. Dzięki tym pomysłom m.in. uporządkowaliśmy i urządziliśmy kąpielisko nad jedną z rzek, zmieniamy też przestrzenie poindustrialne.
I choć w ramach ESK w Pilznie powstały też nowe budynki dla kultury jak np. nowoczesny budynek teatru, budynek szkoły artystycznej, Relax Centre Struncovy Sady, czy Centrum nauki i techniki, to mieszkańcy więcej mówią o tym, co powstanie. W miejscu olbrzymich miejskich hal garażowych w ciągu 2015 roku ma rozpocząć działalność inkubator kultury – miejsce, gdzie sztuka tworzona przez młodych artystów będzie spotykać się z biznesem.
Aniołowie w żółtych kamizelkach
Wielu mieszkańców jest wolontariuszami, część z nich to seniorzy. Można spotkać ich na ulicach, gdy rozdają ulotki, plany miasta, prowadzą wycieczki, czy pomagają niepełnosprawnym. „Dobrowolnicy”, czyli wolontariusze nazwani zostali aniołami stróżami. Każdy na swojej czapeczce i kamizelce ma napis „Anel”.
Mieszkańcy o sobie
Ceremonia otwarcia ESK 2015 w Pilznie to była przede wszystkim opowieść mieszkańców o ich mieście.
Nad Placem Republiki, głównym placem miasta i głowami mieszkańców rozciągnięto linę, po której z olbrzymią tyczką w rękach przez cały wieczór otwarcia wędrował linoskoczek.
W ten sposób nawiązano do czeskiej tradycji teatrów ulicznych, występów kuglarzy i akrobatów. Ukłonem w stronę tradycji był też olbrzymi, złoty szkielet marionetki animowany przez kilkanaście osób. W poprzek placu ustawiono scenę-wybieg, a po obu stronach katedry św. Bartłomieja dwa ekrany (jeden z nich krył małą scenę). Za ekran posłużyły też kamieniczki okalające plac.
Pilzno opowiadało o swoich dziejach nie unikając trudnych tematów jak niemiecka okupacja, rok 1968, kiedy to wojska Układu Warszawskiego interweniowały w ówczesnej Czechosłowacji. Do muzyki, rodem ze slapstickowych komedii, wyświetlano fragmenty starych kronik filmowych. Na ekranach pojawiały się obrazy z początku ubiegłego wieku – konne wozy, dawni mieszkańcy, pierwsze automobile, wjeżdżający swoimi dżipami amerykańcy żołnierze wyzwalający Pilzno, pomnik Stalina…
Historia na frontach kamieniczek
Filmową opowieść uzupełniały projekcje na frontach kamienic i na bryle katedry – pełgały po niej płomienie, gdy opowiadano o pożarze, który ją strawił, pojawiały się cienie artystów, wyświetlano dawne szyldy sklepowe – z czasów, gdy miasto zamieszkiwała liczna mniejszość żydowska, po napisy z czasów czeskiej normalizacji, pojawiły się też amerykańskie flagi wywieszane przez mieszkańców, witających wyzwalających ich żołnierzy.
Na koniec na frontach rozbłysły świetlne fajerwerki. Gdy linoskoczek dotarł w końcu do wieży katedry zabrzmiało jej pięć dzwonów, a na długiej scenie pojawiła się grupa artystów-akrobatów, solistka, wspomagana przez jednej z pilzneńskich chórów, zaśpiewała piosenkę otwarcia. Na widzów poleciało confetti.
Na finał postać z czeskiej kreskówki zapowiedziała, co dziać się będzie w Pilznie w 2015: ludzie będą częściej chodzić do teatru, na wystawy i koncerty. Oficjalną ceremonię zamknęły koncerty czeskich artystów na scenie ustawionej z boku katedry. Słów „Pilzno jest Europejską Stolicą Kultury 2015” nie wygłosił ze sceny ani burmistrz, ani żaden polityk. Wypowiedział je David Koller, lider czeskiej grupy rockowej Lucie.
Mieszkańcy świetnie się bawili, komentowali wyświetlane kroniki filmowe, a potem ruszyli do tańca pod sceną śpiewając przeboje wraz z Kollerem.
Nie wszyscy zmieścili się na Placu Republiki, cześć widzów musiała oglądać otwarcie na ekranach ustawionych w bocznych uliczkach odchodzących od placu i to chyba była jedyna niedogodność, która jednak nie popsuła radosnej atmosfery „Pilzneńskiego raju” (taki tytuł nosiła ceremonia otwarcia). Pilznu można pozazdrościć zdrowego podejścia do ESK – wyszli z założenia, że to wydarzenie dla ludzi, a nie dla polityków. Zaangażowanie tych ostatnich zapisane jest w materiałach promocyjnych – na pierwszych stronach programu ESK do Pilzna zapraszają m.in. Jiri Suchanek, dyrektor ESK w Pilznie, Vaclav Slajs, przewodniczący regionu, czy Daniel Herman, czeski minister kultury, a także czescy członkowie Komisji Europejskiej. Wraz z Pilznem tytuł ESK 2015 dzieli belgijskie miasto Mons.
