Mogłoby się zdawać, że opowieści o samotności dojrzewania i rozpadzie rodziny to tematy wyeksploatowane, pozbawione świeżości i oryginalności. Wrocławska autorka w swojej debiutanckiej powieści „Persymona” (Wydawnictwo Literackie) nadaje im nowy wymiar - zanurza w pulsującym zielenią, tajemnym, organicznym życiu Karłowic.
Egzotyczna, jaskrawożółta Persymona wyrasta w jednym z tajemniczych karłowickich ogrodów. Nikt jej nie dogląda, nie podlewa, nie przycina. Wyrasta trochę na przekór nieobecnym ogrodnikom – matce i ojcu, którzy zajęci swoimi problemami, nie tylko tracą ze sobą kontakt, ale także zupełnie nie zauważają swojej dorastającej córki.
Dziewczyna próbuje zrozumieć, co zaszło między jej rodzicami, dlaczego oddalili się od siebie i zamilkli. Szuka przyczyny, początku tego stanu rzeczy. Nie dopuszczają jej jednak do swojej tajemnicy. Matka malarka jest wrażliwa, kocha kolory, kwiaty, słońce. Jest jak Prozerpina z obrazu Rossettiego. Ojciec psychiatra, męski, dziki i milczący, nie zdradza swoich uczuć. Z wysokości obserwuje swoją rodzinę niczym „Wędrowiec nad morzem mgieł” Caspara Davida Friedricha. Nie pasują do siebie, ale kiedyś byli jednością, potrafili znaleźć wspólną drogę. Nagle coś się stało – matka znalazła schronienie w depresji, ojciec uciekł w pracę. Nie ma w tej książce klasycznej akcji, scen z życia rodziny pogrążającej się w traumie bez wyjścia. Jest za to karłowicka dzielnica poniemieckich willi otoczonych ogrodami – pachnących jaśminami, ziołami, owocami spadającymi z drzew, mokrą ziemią i wilgotną zielenią. Są dziecięce eskapady na zarośnięty i opuszczony cmentarz Urszulanek przy dawnym klasztorze z licowanej cegły, wyprawy nad Odrę i nocne spacery po uśpionych uliczkach. Persymona żyje w rytmie tej dzielnicy, czerpie z jej życiodajnej siły. Nie potrzebuje słów ani gestów, jest panią zielonej ciszy, szumiących drzew i szeleszczących liści. Cisza ogrodów jej nie przeraża, boi się milczenia panującego między rodzicami. Nie rozumie go, nie potrafi wyjaśnić sobie jego powodu. Chwilami słyszy oddech matki – jej tęsknotę za kolorem, za życiem, jej słowa spisane w sekretnym dzienniku. Matka jest jej bliska, a w ojcu widzi agresora – dominującego nad kobietami okrutnego mężczyznę. Zniszczył jej matkę i zamierza zrobić to samo z nią. Dziewczyna ucieka do innego mężczyzny – czy jej kochanek jest lepszy od ojca, czy może taki sam? Tego nie wie, ale próbuje wybaczyć ojcu, zrozumieć go.
Poetycką prozę pełną szeptów, niedomówień przenikają malarskie opisy przyrody. U Katarzyny Maicher słowa pełne są kolorów i zapachów, autorka tworzy pulsujący własnym życiem świat przyrody, w którym jej bohaterka znajduje ukojenie i bezpieczną przystań. Bez zielonych Karłowic „Persymona” byłaby kolejną saganowską powieścią, trochę pretensjonalną, trochę patetyczną. Jest natomiast fascynującą podróżą w głąb ludzkich relacji naznaczonych przemocą psychiczną i próbą zrozumienia nie tylko ofiar, ale też kata. On też cierpi. W milczeniu.
Agnieszka Kołodyńska
„Persymona” Katarzyna Maicher, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013
