Nagroda Jana Nowaka-Jeziorańskiego to wyróżnienie przyznawane od 2004. Zostało ustanowione przez Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Kolegium Europy Wschodniej, miasto Wrocław, Uniwersytet Wrocławski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Nagroda wręczana jest co roku 4 czerwca, w rocznicę pierwszych częściowo wolnych wyborów z 1989 roku, osobie lub instytucji przedstawiającej „myślenie o państwie jako dobru wspólnym”.
Nagroda wręczana jest w Ossolineum, a 4 czerwca to również ważna data dla tej instytucji. 200 lat temu, 4 czerwca 1817 r. we Lwowie zatwierdzono fundację Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, przyjmowaną jako początek Ossolineum.
Wybitna osobowość
– Za wspaniałą postawę, wybitną osobowość i wyjątkowe poczucie humoru – mówił prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz wręczając statuetkę.
– Za opiekę i wsparcie w latach 80. ubiegłego wieku walczącym o niepodległą Polskę – odczytał uzasadnienie Kapituły dr Adolf Juzwenko, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
I dodał od siebie: – Doświadczyliśmy ogromnej pomocy ze strony metropolity.
Ks. kardynał: – Cieszę się, że stanąłem po właściwej stronie, byłem przy tych, których prześladowano. Wspominał dzieciństwo i rodzinny dom, które go ukształtowały: – Ojciec powiedział mi: Żyj tak, by nikt przez ciebie nie płakał, nikt cię nie przeklinał i nie splam nazwiska. Tę katechezę pamiętam do dzisiaj. Wspominał swoje obawy przed przyjazdem na Dolny Śląsk, spotkania z Janem Pawłem II, organizowanie pomocy potrzebującym.
Ksiądz kardynał z właściwym sobie poczuciem humoru mówił: – Jestem stary, mam 94 lata, ale proszę nikomu nie powtarzać.
Czytaj: Rozmowa z kard. Henrykiem Gulbinowiczem na 90. urodziny.
Podczas uroczystości minutą ciszy uczczono Zbigniewa Brzezińskiego, który Nagrodę Jana Nowaka-Jeziorańskiego otrzymał w 2014 r.
Telewizyjna retransmisja wręczenia nagrody
- 4 czerwca, TVP 2, godz. 22.45
- 5 czerwca, TVP Polonia, godz. 14.55
- 6 czerwca, TVP Polonia, godz. 23.10
Ks. kardynał Henryk Gulbinowicz
Urodził się 17 października 1923 r. w Szukiszkach na Wileńszczyźnie. Święcenia kapłańskie przyjął 18 czerwca 1950 roku w Białymstoku, gdzie od 1970 roku sprawował urząd administratora apostolskiego. W tym samym roku otrzymał sakrę biskupią, w 1975 został arcybiskupem metropolitą wrocławskim. Ingres do katedry wrocławskiej odbył 2 lutego 1976 roku, a godność kardynała otrzymał 25 maja 1985 roku. W latach 80. XX wieku aktywnie wspierał NSZZ „Solidarność”. 3 grudnia 1981 przyjął w depozyt 80 mln zł podjętych przez dolnośląskich działaczy z konta Zarządu Regionu (po 13 grudnia stanowiły główne źródło finansowania podziemnej działalności Regionalnego Komitetu Strajkowego). Po wprowadzeniu stanu wojennego udzielał schronienia ukrywającym się działaczom RKS oraz innym osobom zagrożonym utratą wolności, w publicznych wystąpieniach piętnował decyzje rządu oraz wzywał do respektowania przysługujących obywatelom praw. Osobiście interweniował u władz w sprawie internowanych i odwiedzał ośrodki odosobnienia.
Przyczynił się do powstania m.in. Caritas Archidiecezji Wrocławskiej, schronisk św. Brata Alberta, Hospicjum i Domu dla Narkomanów we Wrocławiu, Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego św. Jadwigi w Trzebnicy, Wrocławskiego Towarzystwa Opieki nad Więźniami, Domu dla Emerytowanych Rolników w Henrykowie oraz Domu Samotnej Matki im. św. Faustyny Kowalskiej we Wrocławiu.Doktor teologii, doktor honoris causa Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu, Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, Politechniki Wrocławskiej i Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
Były członek Kongregacji dla Kościołów Wschodnich, Kongregacji ds. Duchowieństwa, Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów, kanonik kapituły warmińskiej we Fromborku.
Honorowy obywatel m.in. Wrocławia, Białegostoku i Dolnego Śląska, kawaler Orderu Orła Białego (2008), odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1995) Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2006), oraz Orderem Uśmiechu (2001).
O nagrodzie:
Patron nagrody – Jan Nowak-Jeziorański w czasie II wojny był jednym z trzech kurierów polskiego Państwa Podziemnego, kilka razy przedostał się z okupowanego kraju na Zachód. Po wojnie kierował Radiem Wolna Europa, angażował się w Kongresie Polonii Amerykańskiej. Był orędownikiem przystąpienia Polski do NATO. Mówił, że jego jedyną miłością jest Polska. Zmarł w 2005 r., jego archiwum trafiło do Ossolineum we Wrocławiu. M.in. dlatego Nagroda im. Nowaka-Jeziorańskiego jest co roku wręczana podczas uroczystości na dziedzińcu Ossolineum.
Nagrodę stanowią: dyplom honorowy, czek w wysokości 10 000 euro, statuetka autorstwa profesora Jacka Dworskiego
Laureaci Nagrody Jana Nowaka-Jeziorańskiego
-
2004 – Tadeusz Mazowiecki – pierwszy premier III RP (1989–1991)
- 2005 – George H.W. Bush – 41. prezydent Stanów Zjednoczonych (1989-1993)
- 2006 – Stanisław Szuszkiewicz – pierwszy przewodniczący Rady Najwyższej Białorusi
- 2007 – Jean-Marie Lustiger – kardynał, metropolita Paryża w latach 1981-2005
- 2008 – Siergiej Kowaliow – działacz na rzecz obrony praw człowieka
- 2009 – Václav Havel – ostatni prezydent Czechosłowacji (1989-1992) oraz pierwszy prezydent Czech (1993-2003)
- 2010 – Leszek Balcerowicz – twórca polskiej reformy gospodarczej w latach 1989-1990, wiceprezes Rady Ministrów i minister finansów w latach 1989-1991 i 1997-2000, prezes Narodowego Banku Polskiego w latach 2001-2007
- 2011 – Jerzy Koźmiński – prezes Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności
- 2012 – Valdas Adamkus – prezydent Litwy w latach 1998-2003 i 2004-2009
- 2013 – Instytut Literacki „Kultura” – powołany w 1946 roku w Paryżu przez Jerzego Giedroycia
- 2014 – Zbigniew Brzeziński – w latach 1977-1981 doradca prezydenta Cartera ds. bezpieczeństwa narodowego USA
- 2015 – Tomas Venclova – litewski poeta, eseista i prozaik, profesor Uniwersytetu w Yale (USA)
- 2016 – bp. Borys Gudziak – greckokatolicki biskup we Francji, orędownik polsko-ukraińskiego pojednania
fot. UM Wrocław
