Wystawa „Greckie Powstanie Narodowowyzwoleńcze 1821-1830”

W tym roku przypada dwusetna rocznica wybuchu greckiego powstania narodowowyzwoleńczego i uzyskania niepodległości Grecji.

Dokładnie dwieście lat temu, 25 marca 1821 roku, metropolita miasta Patra – Germanos (Stylianos Karawangelis) poświęcił sztandar greckich powstańców, wywiesił go w oknie klasztoru Agia Ławra, niedaleko miejscowości Kalavrita na Peloponezie i wezwał do walki z Imperium Osmańskim.

W greckiej tradycji narodowej to wydarzenie zostało przyjęte za początek greckiego powstania narodowowyzwoleńczego, które – po dziewięcioletniej walce – doprowadziło do ostatecznego uznania niepodległości Grecji.

Stało się to na Konferencji w Londynie w 1830 roku, gdzie główne mocarstwa Europy: Francja, Wielka Brytania i Rosja proklamowały powstanie monarchii greckiej, a w 1832 roku zatwierdziły wybór na tron grecki bawarskiego księcia – Ottona I.

Tymczasem już w 1821 roku, po szybkim opanowaniu przez greckich powstańców Peloponezu i części wysp Morza Egejskiego, zwołano w Epidauros I Zgromadzenie Narodowe, na którym proklamowano niepodległość Grecji, uchwalono konstytucję i wybrano tymczasowy rząd,na którego czele stanął Aleksandros Mawrokordatos.

Początki powstania greckiego nie były łatwe, towarzyszyła im niechęć ze strony mocarstw europejskich, które parę lat wcześniej – w 1815 roku, na kongresie w Wiedniu – podpisały porozumienie (tzw. Święte Przymierze), które miało zachować ówczesne granice państwowe w Europie oraz konserwatywny system władzy.

Pomimo tego Grecy mężnie walczyli na lądzie i na morzu, odnosząc szereg zwycięstw.

Przyczyniła się do tego wrodzona waleczność Greków, czego doskonałym przykładem są Soulioci, lud zamieszkały w górach Epiru, porównywany do starożytnych Spartan, ale też Klefci – inaczej zbójnicy, wyjęci spod prawa Grecy, którzy od lat zajmowali się przede wszystkim walką, głównie z Turkami, stając się zapleczem wojskowym i doborową armią powstańczą.

Na morzu także dominowali Grecy, ponieważ flota handlowa Imperium Osmańskiego znajdowała się w ich rękach, dodatkowo – za zgodą sułtana – została ona dobrze uzbrojona, aby oprzeć się piractwu na Morzu Śródziemnym.

Było to piętnaste z kolei powstanie Greków przeciw okupacji tureckiej i od samego początku przybrało bardzo okrutny charakter. Głośne w Europie stało się wymordowanie dwudziestu pięciu tysięcy bezbronnych mieszkańców wyspy Chios, czy zdobycie przez Osmanów greckiej twierdzy Messolonghi, gdzie po wtargnięciu do miasta Turcy wyrżnęli trzy tysiące mieszkańców, a ich głowy zatknęli na murach twierdzy. Pozostali obrońcy zamknęli się w prochowni, którą wysadzili w powietrze ginąc na miejscu.

Dwa lata wcześniej przybył do twierdzy lord George Byron, aby wspomóc broniących się tam Greków, lecz niestety wkrótce zmarł na malarię.

Takich epizodów było więcej. To okrucieństwo ze strony Osmanów, zwróciło jednak uwagę europejskiej opinii publicznej, która od początku wspierała powstańców greckich zbierając fundusze i rekrutując ochotników do walki o wolność Grecji.

Największym polskim orędownikiem sprawy greckiej był książę Adam Czartoryski, który podczas pobytu w Szwajcarii organizował werbunek oddziałów fillhelleńskich z całej Europy. Natomiast we wspomnianej twierdzy Messolonghi jeden z bastionów nosił nazwę Kościuszko, co oznacza, że walczyli tam również Polacy.

Powstawały liczne heterie, towarzystwa przyjaciół Grecji, prasa w każdym dużym mieście Europy relacjonowała na bieżąco wydarzenia z Grecji. To wszystko zmusiło rządy poszczególnych mocarstw europejskich do zaangażowania się w konflikt po stronie greckiej.

W konsekwencji, w 1827 roku, sprzymierzona flota angielsko-francusko-rosyjska pokonała armadę turecko-egipską pod Navarino.

W następnych latach (1828 i 1829) wojska rosyjskie pokonały armię osmańską w otwartej wojnie rosyjsko-tureckiej i zmusiły Imperium Osmańskie do podpisania traktatu pokojowego w Adriannopolu, na mocy którego Grecja uzyskała autonomię a następnie niepodległość.

Ostatecznie w 1831 roku Turcja uznała Niepodległe Państwo Greckie podpisując traktat w Stambule.

Wystawa na pl. Solnym

Wystawa pt. „Greckie Powstanie Narodowowyzwoleńcze 1821 – 1830” przybliża te i inne ważne dla historii Grecji wydarzenia mieszkańcom Wrocławia i tym samym opowiada o jedynym zwycięskim powstaniu narodowowyzwoleńczym w XIX-wiecznej Europie. W tym samym momencie takie same wystawy otwierane są również w Gdyni, Szczecinie i Warszawie. Jesienią organizatorzy planują kilkudniowe wydarzenia związane z obchodami dwusetnej rocznicy odzyskania niepodległości Grecji, które będą organizowane we Wrocławiu, Szczecinie, Bielsku-Białej i w innych miastach Polski, o ile epidemia nam tych planów nie pokrzyżuje.

• Wystawa ma charakter plenerowy i będzie ją można zobaczyć na pl. Solnym we Wrocławiu w dniach 25 – 31 marca 2021.

Organizatorami wystawy są:

• Wydział Promocji Miasta i Turystyki Urzędu Miejskiego Wrocławia
• Biuro Współpracy z Zagranicą Urzędu Miejskiego Wrocławia
• Stowarzyszenie Greków w Polsce Odysseas
• Prezes OTIS INVESTMENT - Pan Ilias Filippidis
• Polsko-Grecka Izba Przemysłowo-Handlowa i jej prezes Giorgos Athanasiadis

Autor wystawy i projektu graficznego: Dr hab. MICHAŁ HRISULIDIS ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΥΣΟΥΛΙΔΗΣ

Profesor Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu.

Urodził się w 1963 roku we Wrocławiu. W latach 1984 – 1989 studiował w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu (obecnie Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta). Dyplom z wyróżnieniem otrzymał w 1989 roku w Pracowni Malarstwa prof. Stanisława Kortyki. Zajmuje się malarstwem, rysunkiem, plakatem, ilustracją, scenografią filmową i teatralną.

Michał Hrisulidis ma za sobą ponad 40 wystaw indywidualnych miedzy innymi: we Wrocławiu – Galeria Miejska, Warszawie – Galeria „Zapiecek”, Krakowie –  Willa Decjusza, Zielonej Górze – Muzeum Lubuskie, Łodzi – Muzeum  Kinematografii, Berlinie – Galeria Terzo, Enkhuizen (Holandia) –  Kunstcentrum  „De twee wezen”, Borne (Holandia) – Artjan Gallery, Brukseli – Maison Pelgrims, Toronto (Kanada) – The Laurier Gallery.

Brał udział w wielu wystawach zbiorowych w Polsce i za granicą między innymi: w Berlinie, Monachium, Ludwigshaffen, Herford (Niemcy), Salonikach  (Grecja), Kopenchadze (Dania), Lwowie (Ukraina), Wilnie (Litwa), Ulft  (Holandia), Panagia Soumela (Grecja).

Michał Hrisulidis jest autorem ponad 50 realizacji scenograficznych do filmów  fabularnych, teatrów telewizji, seriali i spektakli teatralnych. W 1994 roku otrzymał nagrodę indywidualną na XIX Festiwalu Polskich Filmów  Fabularnych w Gdyni za współtworzenie kształtu plastycznego filmu fabularnego „Cudowne Miejsce” w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego, a w 2000 roku został laureatem nagrody indywidualnej za scenografię do filmu fabularnego „Daleko od okna”w reżyserii Jana Jakuba Kolskiego na XXV Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Współpracował z wieloma reżyserami filmowymi i teatralnymi między innymi: z Janem Jakubem Kolskim („Historia kina w Popielawach”, „Skrzypki”, „Wyspa róż”, „Afonia i pszczoły”), Filipem Bajonem („Fundacja”, „Stara kobieta wysiaduje”), Radosławem Piwowarskim („Królowa chmur”, „Stacyjka”), Cezarym  Studniakiem  („Mury Hebronu”, „Imperium”, „Kocham cię, ja ciebie też nie”, „Kochanie, zabiłam nasze koty”).

Od roku 2010 prowadzi Pracownię Projektowania Scenografii Filmowej i TV w Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. W 2014 roku otrzymał tytuł doktora habilitowanego w dziedzinie sztuk plastycznych w dyscyplinie sztuk projektowych.

Michał Hrisulidis pochodzi z rodziny polsko-greckiej (jego ojciec Kostas Hrisulidis był Grekiem z Pontu). Od lat kultywuje i propaguje kulturę grecką w Polsce, w szczególności Greków z Pontu. Uczestniczył w wielu wystawach artystów pochodzenia greckiego zamieszkałych w Polsce. Dwukrotnie brał udział w plenerze międzynarodowym w Panagia Soumela w Grecji. Od 2013 roku organizuje we Wrocławiu Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa na Grekach Pontyjskich dokonanego przez Turków w latach 1914-1913.

W 2019 roku Michał Hrisulidis został odznaczony brązowym medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.

Członek Związku Polskich Artystów Plastyków i Stowarzyszenia Filmowców Polskich.